قصه و داستان چه تفاوتی باهم دارند؟

تفاوت قصه و داستان

   آی قصه قصه قصه، نون و پنیر و پسته

مادر بزرگ خوبم کنار ما نشسته …

از زمان های قدیم قصه و قصه گویی در بین انسان ها متداول بوده است. کمتر کسی هست که با قصه های شب و قصه های شب های بلند زمستان و قصه های شب چله در زیر کرسی،( میز چوبی پایه دار که درزمستان وسیله ای حرارتی درزیر آن می اندازند و روی آن یک لحاف انداخته و برای گرم شدن به زیر آن می روند) آشنا نباشد. این قصه ها خاطرات شیرینی را از کودکی به یاد ما می آورد.

همه ما قصه هایی را که والدین یا پدر بزرگ و مادر بزرگ و…هنگام خواب شبانه برایمان تعریف می کردند، کمابیش یادمان هست. قصه ها، سینه به سینه چرخیدند و نسل به نسل در دنیا ماندگار شدند. قصه ها معمولا یا خیالی بودند و یا واقعی. قصه ها زاییده افکار جمعی بود که زبان به زبان چرخید و دچار تغییر  شد و به نسل بعدی رسید، مانند قصه شنگول و منگول یا سمک عیار و… که تا چند نسل ادامه پیدا کرد.

اما آیا دراین زمانه هم کسی به دنبال خواندن، شنیدن و نوشتن قصه هست؟!

آیا زمان قصه گویی به پایان رسیده است؟

در زمانه امروزی به دلیل پیدا شدن تکنولوژی و سرعت انتقال علم، کم کم داستان ها پیداشدند و رشد فزاینده ای پیدا کردند. داستان ها همینطور با سرعت به پیش می روند به طوری که حتی وارد دنیای تجارت و خرید و فروش هم شده اند.

درزمان های قدیم مردم خیلی زودباور بودند و هر داستانی را قبول می کردند مثل داستان شاه پریان یا غول چراغ جادو، هانسل و گرتل، سیندرلا، زیبای خفته و…

اما امروزه اینطور نیست. همه به دنبال واقعیت هستند و برای اثبات چیزهایی که می شنوند و می خوانند به دنبال دلیل و منطق می گردند.

نمی توان گفت که دنیای قصه گویی به  پایان رسیده است. هنوز هم قصه خوانی و قصه گویی خواهان مخصوص به خودش را دارد. ولی باید باور کنیم که کاربرد داستان روز به روز بیشتر می شود.

حال این سوال پیش می آید که تفاوت بین داستان و قصه درچیست؟ با ما همراه باشید تا این مسئله را بررسی کنی

ویژگی های قصه

1- قصه محصول جمع است و خالق مشخصی ندارد، بلکه درجوامعی به وجود آمده و به مرور زمان براثر نقل شدن های پی در پی تغییراتی در ساختار آن داده شده است.

2- ساختار قصه معمولا ساده و روان است.

3- قصه در چارچوب خاصی بیان می شود.

4- زبان قصه معمولا شفاهی است و ماهیت گفتاری دارد.

5- قصه معمولا زمان و مکان خاصی ندارد. یکی بود و یکی نبود، اژدهایی بود…

6- قصه رابطه علت و معلولی ندارد بلکه یک سری رابطه های پشت سر هم است که از زبان قصه گو خارج می شود.

7- درقصه محور ماجرا معمولا حوادث غیر منتظره هستند.

8- قصه ها بارها و بارها درزمان ها و مکان های مختلف تکرار می شوند.

9- قصه ها معمولا برای کودکان گفته می شود.

10- قصه ها معمولا پایان خوشی دارند و در نهایت سپیدی برسیاهی پیروز می شود.

قصه ها درقدیم بسیار محبوب بودند. زیرا درقدیم مانند امروزه وسایل ارتباط جمعی وجود نداشت. مردم ساده تر و خوش باور بودند. اوقات فراغت زیاد بود. مخصوصا درشب نشینی های خانوادگی، که زمانی برای قصه گویی را ایجاد می کرد. خانواده ها، منسجم و پر جمعیت بودند. اما امروزه مردم و مخصوصا کودکان، تمایل زیادی برای گوش دادن و خواندن قصه ندارند. 

ویژگی های داستان:

1- داستان معمولا ساخته و پرداخته ذهن فعال و هنرمند یک نویسنده خلاق است.

2- در داستان سلسله وقایع حقیقی و یا غیر حقیقی که توسط نویسنده نوشته شده است، وجود دارد که خواننده یا مستمع می تواند آن را تجسم کند. گاهی هر نویسنده یک سبک منحصر به فرد به خودش را به وجود می آورد که افراد با خواندن آثار او پی به نویسنده و خالق اثر، می برند.

3- شخصیت درداستان دارای نوعی فردیت است که می تواند براثر تحولاتی که به وجود می آید تغییر کند.

4- ساختار داستان نوعی اثر مکتوب است. درداستان، دست نویسنده باز است که همان طور که می خواهد به جزیئات بپردازد.

5- زبان داستان ادبی است و تمام ملاحظات زیبا شناسی  زبان در آن به کار رفته است.

6- داستان های امروزی دارای زمان و مکان مشخص هستند.

7- داستان ساختار علت و معلولی دارد.

8- داستان ها می توانند برای هرگروه سنی اعم از کودک و نوجوان و بزرگسال، نوشته شوند.

به هرحال نتیجه می گیریم که خواندن و شنیدن قصه و داستان، به زیباتر شدن لحظه های زندگی ما کمک شایانی می کنند. از آن غافل نشویم.